Bram Cohen và cuộc chiến với hội chứng asperger

Nhắc tới Bram Cohen là nhắc tới BitTorrent, đồng thời cũng là hội chứng asperger - căn bệnh đã khiến ông gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống hàng ngày. Tuy vậy, ông đã thành lập công ty riêng của mình - công ty BitTorrent và luôn cố gắng vươn lên trong cuộc sống.

Trí não của Bram Cohen hoạt động khác biệt với mọi người. Ông mắc phải hội chứng asperger, tình trạng luôn giữ ông trong thế giới của các vật thể và các mô hình, những vấn đề hóc búa và máy tính, nhưng lại khiến ông trôi nổi, mất phương hướng trong vòng xoáy của cuộc sống thường ngày.

Năm 2001, ông đã giới thiệu BitTorrent, một chương trình công nghệ gây nhiều tranh cãi, vượt bậc, miễn phí và cho phép mọi người có thể dễ dàng trao đổi lượng thông tin số khổng lồ, từ phần mềm tới các video. Những bộ phim vi phạm bản quyền luôn là những nội dung file được chia sẻ nhiều nhất. Các file có bản quyền và không có bản quyền cùng nhau phát triển và chiếm khoảng một nửa lưu lượng sử dụng trên Internet.

BitTorrent mang đến cho Cohen cả sự nổi tiếng và tai tiếng. Ông vừa trở thành anh hùng, đồng thời cũng là một tên tội phạm. Bốn năm sau, ông đã đồng sáng lập ra một công ty, công ty BitTorrent và bắt đầu xây dựng ngành kinh doanh quanh phần mềm của riêng ông. Ông đã nhận được phần vốn góp hiệu quả từ phía các nhà tư nhưng vẫn cố gắng tìm một chiến lược có sức thuyết phục.

Đối với Cohen, chính chuyến phiêu kỳ thú vào thế giới công sở đôi khi khiến ông phải hoang mang. Những cuộc họp, hội nghị xã giao, với những giao tiếp dễ chịu vẫn gây khó khăn cho ông. Ông không thích bắt tay mọi người hay đi giày hoặc thậm chí là một cuộc nói chuyện nhỏ. Ông thường chơi trò Rubic để giết thời gian hoặc ngay cả khi đang làm việc. Đôi khi, khi ông bị xúc phạm hoặc thường là khi ông quá mệt mỏi, ông có thể bộc lộ sự tức giận một cách bộc trực, thẳng thừng không kiềm chế được. Ông có thể đãng trí, diễn thuyết về tế bào năng lượng mặt trời hoặc thuyết kinh tế cho tới khi có ai đó cắt ngang ông.

Tình trạng của Cohen không phải là quá khác thường. Hội chứng asperger đã được chính thức phát hiện ra vào giữa những năm 1990, được chẩn đoán với tần số xuất hiện ngày càng gia tăng. Nhiều nhà tâm lý học coi bệnh này như một loại bệnh tâm thần mức độ nhẹ, dù định nghĩa này còn gây nhiều tranh cãi; một số người phản đối định nghĩa này cho rằng đó chỉ đơn giản là một cách sống khác. Trong những năm tiếp theo, ngày càng có nhiều người như Cohen tới văn phòng làm việc, và sự hiện diện của họ sẽ mang lại những kết quả quan trọng, có lẽ rõ ràng nhất là trong cách chúng ta giao tiếp.

Tuổi thơ của Cohen ở Manhattan hoàn toàn cô lập. Ông sống thoải mái với mẹ, cha và em trai Ross, và họ chia sẻ một cuộc sống trí tuệ sôi nổi mạnh mẽ. Nhưng ông không có bạn. Năm 16 tuổi, ông có thể lập trình bằng ba ngôn ngữ. Tuy vậy ông không thể hiểu được các cấp bậc xã hội của thời thanh niên. Ông nói: “Có điều gì đó lệch lạc với tôi. Nhưng nó không được thừa nhận cho tới khi tôi đủ lớn để thấy có một thứ gì đó luôn đi trật hướng. Nếu tôi được học lại trường cấp ba, tôi sẽ bỏ học giữa chừng ngay lập tức.” Ông đã học tập tại trường ĐH New York trong một năm đầy đau khổ, sau đó đã bỏ học.

“Thật ngớ ngẩn!”

Quay trở lại Manhattan, sống với cha mẹ, ông đã làm việc như một lập trình viên máy tính. Cha ông nói: “Lúc đầu cậu bé rất nhiệt tình, sau đó cậu nói với những người lãnh đạo công ty rằng họ đang đi chệnh hướng. Nếu họ không lắng nghe - và họ chẳng bao giờ nghe cậu cả - cậu bé sẽ nói ‘thật ngớ ngẩn’ và nhanh chóng bỏ việc”.

Bram Cohen sinh năm 1975, là một lập trình viên máy tính người Mỹ, nổi tiếng và tai tiếng vì ông là tác giả của chương trình chia sẻ ngang hàng P2P BitTorrent. Ông là đồng sáng lập ra công ty BitTorrent, CodeCon và là đồng tác giả của chương trình Codeville.

Hiện tại ông đang sống cùng vợ và ba con ở San Fransisco. Ông mắc chứng asperger và đã gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống, tuy vậy những thành quả ông đạt được là rất đáng khâm phục.

Tới năm 1997, nghề lập trình viên phát triển, Cohen chuyển tới miền Tây. Ở San Francisco, ông cảm thấy thoải mái, và thậm chí là có một chút phấn chấn trong tâm hồn, xung quanh ông là các đồng nghiệp cùng đam mê lập trình như ông.

Cohen đã phải mất thêm một vài năm trước khi khám phá ra thứ thực sự muốn làm: tìm kiếm một cách thức hiệu quả để chia sẻ dung lượng dữ liệu số khổng lồ. Napster và những chương trình chia sẻ ngang hàng khác đã cho phép con người chuyển những file nhạc dung lượng nhỏ hơn từ một máy tính sang máy tình khác. Nhưng file lớn sẽ làm kẹt chương trình. Giải pháp của Cohen đó là càng nhiều người tham gia và mạng lưới, dữ liệu truyền tải sẽ càng nhanh hơn. Phần mềm của ông chia nhỏ các file thành các file nhỏ và truyền vào các ổ cứng của người sử dụng. Khi ai đó yêu cầu tải một bộ phim, phần mềm sẽ “triệu tập” các phần dữ liệu nhỏ từ các máy tính gần nhất trên mạng lưới và lắp ghép chúng, truyền tới điểm đến cuối cùng. Điều này cho phép file dữ liệu được tải nhanh hơn.

Cohen đã rất kinh ngạc khi BitTorrent đã khai mào cho kỷ nguyên vàng của việc ăn cắp sao chụp bản quyền các bộ phim. Cohen nói: “Nhưng tôi đã rất cẩn trọng ngay từ đầu để tránh xa thứ thuốc độc đó.”

Sự thấu cảm

Cohen hầu như đã tận hưởng toàn bộ cuộc sống mới của ông. Một trưa mùa hè năm 2003, ông ăn trưa tại một nhà hàng Mexico ở Berkeley với bạn gái của ông, Jenna và con gái của cô. Họ đang nói chuyện về sự thấu cảm, một khái niệm đã làm trở ngại Cohen. Jenna, người đã có thời gian tiếp xúc rất lâu với những đứa trẻ mắc chứng tự kỷ, đã gợi ý rằng Cohen có thể đang mắc chứng asperger.

Cohen chưa bao giờ có một cuộc chẩn bệnh chính thức nhưng ông đã rất chú tâm tới vấn đề của mình. Ông học cách khám phá và bắt chước những biểu lộ tình cảm của con người, tuân theo những cách xử lý phổ biến của xã hội, duy trì sự tiếp xúc bằng ánh mắt, tán tỉnh mọi người. Ông bắt đầu giả vờ mình là người bình thường. Nhưng rồi ông nghĩ mình sẽ ra sao nếu cứ mãi giả vờ như thế này. Jenna đã ví Cohen như một người máy: “Anh ấy thêm số liệu vào hồ sơ của mình và luyện tập cho tới khi nó trở nên tự nhiên. Anh đã tốt nghiệp để trở thành một kẻ lập dị kỳ cục”.

Trong năm tiếp theo, Jenna và Cohen có một con trai và họ kết hôn. Cha của Cohen bắt đầu liên tục đòi hỏi ông phải sáng tạo ra một công ty kinh doanh phần mềm đã phổ biến của ông. Cohen nói: “Và tôi cũng cảm thấy rằng tôi nên làm một điều gì đó”. Cohen đã đi qua rất nhiều các dự án khác nhau. Một người bạn giới thiệu ông với Ashwin Navin, người đã làm việc tại Goldman Sachs và Yahoo!, và cùng với em trai của Cohen, ông đã thành lập nên BitTorrent. Họ bắt đầu với hợp đồng cùng thành lập một trường quay và kêu gọi các nhà đầu tư. Tháng 5/2005, những phiên bản sao chép của một trong những bộ phim ăn khách nhất được chờ đón “Star Wars - Chiến tranh giữa các vì sao 3” đã được tung ra thị trường trước cả phiên bản chính thức. Ngay sau đó, Dean Garfield, trưởng phòng pháp lý của Hiệp Hội Điện ảnh Hoa Kỳ (MPAA) đã tìm tới Cohen và Navin, xem xét xem liệu họ có dính dáng tới vụ việc hay không. Họ bắt đầu nói chuyện. Tháng 11 năm đó, BitTorrent và MPAA đã thông báo một thương vụ có tính tượng trưng nhưng đã cải thiện đáng kể danh tiếng và uy tín của công ty tại Hollywood: BitTorrent đồng ý loại bỏ những đường link đưa người sử dụng tới những bộ phim sao chép.

Cohen và Navin cũng gặp gỡ những nhà đầu tư mạo hiểm. David Chao, người đồng sáng lập ra DCM, một quỹ trị giá 1,6 triệu đô la, đã sử dụng phần mềm để chia sẻ các thước phim gia đình và đã bị hấp dẫn trước phần mềm này. Cohen đã tới văn phòng của Chao và có một buổi thuyết trình mào đầu, ông đã cởi bỏ giày và thông báo rằng ông bị chứng asperger. Chao nói rằng: “Đó là thứ đầu tiên ông nói với hầu hết tất cả mọi người. Ông muốn chắc chắn rằng sẽ không có sự hiểu lầm đáng tiếc nào”. Cohen bày tỏ rằng ông muốn lãnh đạo công ty. Navin sẽ là chủ tịch. Chao đã đồng ý đầu tư 8,75 triệu đô la. Tại buổi họp hội đồng quản trị, Cohen đã “làm việc” với chiếc Rubic trong khi ông nói. Chao nói: “Anh ấy đã không bị sao lãng mặc dù tay của anh ấy đang làm việc”. Với người khác, có lẽ Chao đã phải “cảnh cáo” rằng: “Xin đừng chơi trò chơi khi chúng ta đang họp”, nhưng với Cohen ông đã không nói gì.

Ông chủ không bình thường

Khi Cohen và Navin bắt đầu thuê nhân viên, vấn đề bắt đầu phát sinh. Ross, người chịu trách nhiệm về các kỹ sư, dường như không thể thích hợp với môi trường làm việc đã được thiết lập. Cohen đã sai thải ông ta. Cohen nói: “Anh ta không làm được việc”.

Sau đó là vấn đề của chính bản thân Cohen. Ông thích nói và chơi với các câu đố hóc búa của mình. Navin nói: “Chúng tôi phải cố gắng kìm hãm tính khí của anh ấy để người khác có thể làm việc”. Ivy Hsu là người quản lý văn phòng, là người đầu tiên mà anh em Cohen và Navin tuyển dụng. Một ngày, Cohen nói với cô: “Tôi không hiểu tại sao lại cô có khuynh hướng chi tiết. Chỉ có những người ngớ ngẩn trên thế giới này mới tập trung vào những chi tiết nhỏ nhặt.” Nhưng Hsu đã học cách đối phó với Cohen. Cô nói: “Bạn phải giao tiếp theo những quy tắc mà ông ấy hiểu. Bạn có thể ngắt lời, bạn có thể bỏ đi. Chỉ cần nói với ông ấy rằng: ‘Bram, ông sai rồi. Bram, đừng nói như thế’. Vậy là ông ấy sẽ hiểu.” Đó là những lời bạn không bao giờ nói với một ông chủ bình thường.

Cuối năm 2006, những ngày tháng với vai trò CEO của Cohen dường như đang dần kết thúc với những dấu hiệu rất rõ ràng. Với những người sáng lập khác, họ sẽ tìm cách trì hoạn nghi lễ chuyển giao quyền cho người khác. Với Cohen, ông chỉ hỏi mọi người một câu: “Trông tôi có giống một CEO không”. BitTorrent đã sẵn sàng bán một phiên bản thương mại của phần mềm cho phương tiện truyền thông đại chúng, các công ty trò chơi và công nghệ và tung ra một trang người tiêu dùng với nội dung đã được đăng ký cấp phép. Navin và Cohen cũng quan tâm tới nhà đầu tư khác như ông Ping Li, là đối tác của Accel, nhà đầu tư đỡ đầu cho Facebook. Li đã đồng ý đầu tư gần 20 triệu đô la để giúp BitTorren mở rộng hoạt động kinh doanh. Để đầu tư, Li sẽ phải kiểm tra giám sát tài khoản, các chiến lược được vạch ra, rà soát lại hoạt động, các buổi họp… Tất cả những thứ này làm Cohen ngán ngẩm.

Từ bỏ vị trí CEO để trở thành nhà quản lý khoa học chính cho công ty không hề khó khăn với Cohen, nhưng trong suốt 9 tháng tìm kiếm người thay thế ông, do công ty tuyển dụng Heidrick & Strunggles (HSII) tiến hành, đã mang đến sự thất vọng tràn trề cho công ty khi không tìm được một ứng cử viên nào sáng giá. Sau khi BitTorrent tìm được CEO mới, Cohen đã viết trên blog của ông rằng: “Chỉ vì bạn được tiếp cận để trở thành CEO của BitTorrent không có nghĩa rằng tôi chưa bao giờ biết đến bạn. Nếu tôi từng biết về bạn, không có nghĩa rằng tôi cho rằng bạn có kinh nghiệm cần thiết để trở thành CEO của BitTorrent”.

Liệu sáng tạo của Bram Cohen có tương lai hay không?

Một vài người lo ngại rằng BitTorrent đã bỏ lỡ cơ hội. Các công ty trò chơi đang sử dụng phần mềm này để phân phối phần mềm của họ nhanh chóng hơn và rẻ hơn. Xưởng phim Hollywood? Không nhiều. Danh tiếng của công ty về việc sao chụp có thể là một phần của vấn đề. Nhưng các công ty truyền thông cũng đang tìm ra những cách thức khác nhau để tự quảng bá các chương trình của họ. Tất cả những điều này buộc Cohen và công ty của ông phải thắt lưng buộc bụng - giữa tháng 8 họ đã sa thải 20% trong tổng số 60 nhân công - và đang phải chiến đầu để tìm lối đi.

Vẫn vậy, trí tuệ của Cohen đang và sẽ mang ông đi xa hơn. Và thậm chí nếu công ty của ông gặp khó khăn, hay ông quan tâm giải quyết sang vấn đề khác, thì phần mềm của ông vẫn sẽ được hàng triệu người trên thế giới sử dụng.

Bài viết "Bram Cohen và cuộc chiến với hội chứng asperger"
Công ty thiết kế website chuyên nghiệp ADC Việt Nam